گفتمان مطلوب رسانه ملّی در حوزه کودک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم(ع)

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد تبلیغ و ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم(ع)

چکیده

تلویزیون یکی از رسانه‌های جمعی است که به دلیل ویژگی‌های خاص آن مخاطبان زیادی را به خود اختصاص داده و نقش بسزایی در تغییر فرهنگ و ارزش‌های فرهنگی جامعه ایفا می‌کند. در میان مخاطبان این رسانه، کودکان بیشترین و اصلی‌ترین اوقات فراغت خود را با این ابزار ارتباطی سپری می‌کنند. آنها توانایی بالایی در یادگیری مطالب دارند و هر آنچه می‌آموزند در ذهن‌شان نقش بسته و این آموخته‌ها هویت و شخصیت آنها را در بزرگسالی تشکیل می‌دهد. بر این اساس، کودکان را باید مخاطبان خاص تلویزیون دانست؛ مخاطبانی که الگوهای فکری و رفتاری‌شان را از تماشای برنامه‌های این رسانه دریافت می‌کنند. با توجه به اینکه تلویزیون در جامعه اسلامی به عنوان یک نهاد تربیتی شناخته شده است که نقش مهمی در تربیت و رشد کودکان دارد، نگارنده در این پژوهش با روش تحلیل محتوای کیفی با رویکرد «عرفی یا قراردادی» به دنبال تبیین گفتمان مطلوب رسانه ملّی در حوزه تربیت کودک است که نظام معنایی این گفتمان مبتنی بر سه اصل «هنجارهای رسانه ملّی از دیدگاه رهبران جمهوری اسلامی»، «اصول تربیت اسلامی کودک» و «مؤلفه‌های تربیت کودک از دیدگاه امام و رهبری» است. حاصل پژوهش این که گفتمان مطلوب رسانه ملّی در حوزه کودک از عناصر «آموزش احکام و آموزه‌های دینی»، «بهداشت و سلامت جسم»، «سرگرمی و نشاط»، «افزایش علاقه و دلبستگی به انقلاب اسلامی»، «تقویت روحیه مشارکت‌جویانه»، «دشمن‌شناسی» و « تقویت بنیه علمی» تشکیل شده است که همه این عناصر حول دالّ مرکزی «رشد و تربیت دینی و اخلاقی» قرار می‌گیرند.

کلیدواژه‌ها


* قرآن کریم.
* نهج البلاغه (1390)، ترجمه محمد دشتی، چاپ اول، قم: انتشارات هنر قلم.
* صحیفه سجادیه، ترجمه حسین انصاریان، چاپ چهارم تهران: انتشارات آزادی.
1. احمدی، سید احمد (1372)، اصول و روش­های تربیت در اسلام، چاپ سوم تهران: مؤسسه انتشارات جهاد دانشگاهی.
2. امینی، ابراهیم (1374)، اسلام و تعلیم و تربیت، چاپ سوم، تهران: انتشارات انجمن اولیا و مربیان.
3. باقری، خسرو (1370)، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، چاپ دوم، تهران: انتشارات مدرسه.
4. پاینده، ابوالقاسم (1374)، نهج ­الفصاحه (مجموعه کلمات قصار حضرت رسول ­اکرم)، چاپ اول، تهران: انتشارات جاویدان.
5. ترکاشوند، علی اصغر (1391)، «هنجارهای رسانه مطلوب کودک و نوجوان در اندیشه رهبران جمهوری اسلامی»، فصلنامه کودک، نوجوان و رسانه، سال اول، شماره 4.
6. ترکاشوند، علی اصغر و ناصر باهنر (1388)، الگوی هنجاری رسانه ملّی از دیدگاه رهبران جمهوری اسلامی، چاپ اول، تهران: دانشگاه امام صادق (علیه ­السلام).
7. جعفری، علی (1388)، منشور رسانه: اهداف، سیاست‌ها و مسئولیت‌های رسانه ملّی از منظر بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران و رهبر انقلاب، چاپ اول، تهران: انتشارات سروش.
8. جی­سورین، ورنر و جیمز دبلیوتانکارد (1388)، نظریه­های ارتباطات، ترجمه­ علیرضا دهقان، چاپ چهارم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
9. حسین­لی، رسول و مسعود کوثری (1379)، اصول و مبانی سیاست فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران، ، چاپ اول، تهران: انتشارات آن.
10. خمینی، سید روح الله (1389)، صحیفه نور.
11. دلشاد تهرانی، مصطفی (1379)، مبانی تربیت در نهج البلاغه، چاپ اول، تهران: انتشارات دریا.
12.  ـــــــــــ (1376)، سیری در تربیت اسلامی، چاپ دوم، تهران: مؤسسه نشر و تحقیقات ذکر.
13. سایت دفتر مقام معظم رهبری.
14. سایت مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی.
15. شعبه حرانی، ابومحمد (1384)، تحف العقول عن آل الرسول، ترجمه صادق حسن زاده، چاپ چهارم، تهران: انتشارات آل علی.
16. فرهادیان، رضا (1390)، مبانی تعلیم و تربیت در قرآن و احادیث، چاپ چهارم، قم: بوستان کتاب.
17. فلسفی، محمدتقی (1390)، گفتار فلسفی: کودک از نظر وراثت و تربیت، دو جلدی چاپ یازدهم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
18. محمدی، رضا (1387)، «اصول و روش­های تربیتی از دیدگاه پیامبر اسلام»، فصلنامه پژوهشهای اجتماعی اسلامی، شماره 72.
19. مطهری، مرتضی (1389)، فطرت، ، چاپ بیستم، تهران: انتشارات صدرا.
20. مکارم شیرازی، ناصر و همکاران (1373)، تفسیر نمونه، جلد 16، چاپ یازدهم، تهران: دارالکتب اسلامیه.
21. مهدی­زاده، سید محمد (1389)، نظریه­های رسانه، اندیشه­های رایج و دیدگاههای انتقادی، چاپ اول، تهران: انتشارات همشهری.
22. نصراللهی، محمدصادق (1389)، اصول برنامه­سازی دینی کودک، چاپ اول، تهران: اتحادیه رادیو و تلویزیون‌های اسلامی.
23. نصری، عبدالله (1379)، مبانی انسان­شناسی در قرآن، چاپ اول، تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
24. واعظی، احمد (1388)، انسان از دیدگاه اسلام، چاپ دهم، تهران: انتشارات سمت.