روش‌های درونی‌سازی عفاف بر اساس متون اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 هیئت علمی گروه روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

2 طلبه سطح 3 حوزه

چکیده

یکی از حوزه­های مهم تربیت دینی، درونی­سازی عفاف است. این امر، به اقداماتی گفته می­شود که توسط مربی برای ایجاد و تقویت خویشتنداری جنسی در متربی انجام می­گیرد. مقاله حاضر به دنبال برداشت روش­های درونی‌سازی ارزش اخلاقی عفاف از متون اسلامی و روان شناسی است. در این پژوهش، بر اساس روش تحلیل اسنادی، مفاد متون اسلامی در عفاف، بررسی و روش­های مورد نظر به وسیلۀ تحلیل محتوا استنتاج شده است. بر اساس یافته­های تحقیق، روش­های تربیتیِ (رفتارمحور) مؤثر در درونی­سازی عفاف عبارت است از: 1. الگویی و الگوسازی؛ 2. محبت و مهرورزی؛ 3. تقویت عزت نفس؛ 4. عادت­دهی و ملکه­سازی؛ 5. تشویق؛ 6. تنبیه؛ 7. استفاده از شرطی­سازی؛ 8. جذاب­سازی؛ 9. امر و نهی؛ 10. مشاوره؛ 11. چشم­پوشی و نادیده­انگاری؛ 12. تصویرسازی؛ 13. بازی؛ 14. بهره­مندی از هنر؛ 15. شعر، سرود و ادبیات تعلیمی؛ 16. پرسش و پاسخ.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. آقاتهرانی، مرتضی؛ ابوالفضل، ساجدی؛ ناصر، بی­ریا؛ محمدجواد، زارعان؛ علی، مصباح؛ سید احمد، رهنمایی؛ ابوالحسن، حقانی و عباس، شاملی (1394)، روان­شناسی رشد با نگرش به منابع اسلامی، تهران: سمت.
  3. ابن حنبل، احمد بن محمد (1414ق)، مسند احمد، بیروت: دارالفکر.
  4. ابن فارس، احمد (1404)، معجم مقائیس اللغهّ، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، بیروت: الاعلام الاسلامی.
  5. احمدی، سید احمد (1372)، اصول و روش­های تربیت در اسلام، تهران: جهاد دانشگاهی.
  6. امینی، ابراهیم (1376)، اسلام و تعلیم و تربیت، تهران: انجمن اولیاء و مربیان.
  7. باقری، خسرو (1390)، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، تهران: مدرسه.
  8. بختیارنصرآبادی، حسن­علی و محمد، رحمان­پور (1390)، «بازاندیشی در معنا، جایگاه، چالش­ها و آثار عادت در فرآیند تربیت اسلامی»، نشریه معرفت، ش160، ص59-72.
  9. بشیری، ابوالقاسم (1383)، «مشاوره الگویی برتر در آموزش دینی به نوجوانان»، نشریه معرفت، ش84، ص40-47.
  10. بینگر، اتولر (1376)، ارتباطات اقناعی، ترجمۀ علی رستمی، تهران: مرکز تحقیقات، مطالعات و سنجش برنامه­ای صدا و سیما.
  11. تن، الکسیس (1388)، نظریه‌ها و پژوهش‌های ارتباط جمعی، ترجمه: نعیم بدیعی، تهران: همشهری.
  12. تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد (1410 ق)، غررالحکم و دررالکلم، قم: دارالکتب الاسلامی.
  13. حر عاملی، محمد بن حسن (1409 ق)، وسائل الشیعة، قم: مؤسسة آل­البیت(ع) لاحیاء التراث.
  14. حسینی­زاده، سید علی (1393)، سیره تربیتی پیامبر(ص) و اهل­بیت(ع)، ج1، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  15. داودی، محمد (1392)، خانه بهشتی: اصول و روش­های دعوت فرزندان به نماز، تهران: ستاد اقامه نماز.
  16. دیلمی، احمد و مسعود، آذربایجانی (1381)، اخلاق اسلامی، تهران: دفتر نشر معارف.
  17. زارعان، محمد جواد (1379)، «تربیت دینی تربیت لیبرال»، نشریه معرفت، ش33، ص8-15.
  18. سادات، محمد علی (1386)، «نقش حاکمیت اسلامی در تربیت دینی حوزه حجاب»، بانوان شیعه، ش11، ص137-178.
  19. ____________ (1392)، راهنمای پدران و مادران، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  20. سازمان پژوهش و برنامه­ریزی آموزشی (1365)، روش و محتوای آموزش در مراکز آموزشی قبل از دبستان، ج1، تهران: شرکت چاپ و نشر ایران.
  21. سالاری­فر، محمدرضا؛ محمدصادق، شجاعی؛ سیدمهدی، موسوی و محمد، دولتخواه (1389)، بهداشت روانی با نگرش به منابع اسلامی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  22. سبزواری، ملاهادی (۱۳۶۶)،  شرح المنظومه، قم: دارالعلم. ‎
  23. شریعتمدارى، على (1393)، اصول و فلسفه تعلیم و تربیت، تهران: امیرکبیر.
  24. شعاری­نژاد، علی اکبر (1375)، فرهنگ علوم رفتاری، تهران: امیرکبیر.
  25. شکوهی، غلامحسین (1363)، تعلیم و تربیت و مراحل آن، مشهد: آستان قدس رضوی.
  26. شولتز ، دوان و سیدنی الن، شولتز (1392)، نظریه­های شخصیت، ترجمه یحیی سید محمدی، تهران: ویرایش.
  27. صالحی شامی، محمد بن یوسف (1414ق)، سبل الهدى والرشاد فی سیرة خیر العباد، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  28. عابدی، لطفعلی (1385)، «روش­های تربیتی از منظر نهج­البلاغه»، مجله مصباح، ش62، ص7-36.
  29. عثمان نجاتی، عبدالکریم (1367)، روان‏شناسى از دیدگاه غزالى و دانشمندان اسلامى، ترجمه محمدباقر حجتی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامى.
  30. علوی، سید حمید رضا و مهناز، حاج غلامرضایی (1391)، «روش­شناسی آموزش ارزش­های اخلاقی و دینی»، اسلام و پژوهش­های تربیتی، ش8، ص107-132.
  31. عمید، حسن (1381)، فرهنگ فارسی عمید، تهران: امیرکبیر.
  32. غزالی، ابوحامد محمد بن محمد (1352ق)، احیاء علوم دین، مصر: المطبعه العثمانیه المصریه.
  33. فرمهینی فراهانی، محسن (بی­تا)، فرهنگ توصیفی علوم تربیتی، تهران: شباهنگ.
  34. فقیهی، علی­نقی و حسن، نجفی (1392)، «بررسی شیوه­های کاربردی­سازی امر به معروف و نهی از منکر در تعلیم و تربیت دانش­آموزان»، تربیت تبلیغی، ص9-32.
  35. فیاض، ایراندخت (1388)، «پرسشگری راهبرد هویت پایدار دینی در قرآن کریم»، تعلیم و تربیت، ش98، ص37-66.
  36. قائمی، علی (1365)، زمینه تربیت، تهران: انتشارات امیری.
  37. قرطبی، ابن عبدالله (1372)، الجامع لاحکام القرآن، مصر: دارالکتب المصریه.
  38. کاویانی، محمد (1392)، روان­شناسی و تبلیغات با تأکید بر تبلیغ دینی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  39. کریمی نیا، محمد علی (1377)، الگوهای تربیت اجتماعی، قم: انتشارات پیام مهدی.
  40. کلینی رازی، محمّد بن یعقوب (1407 ق)، الکافی، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
  41. متقی هندی، علی بن حسام الدین (1397 ق)، کنز العمّال، بیروت: مکتبة التراث الإسلامی.
  42. مجلسی، محمّد باقر (1403 ق)، بحار الأنوار، تهران: المکتبة الإسلامیة.
  43. محمدی، رضا (1390)، «شیوه­شناسی پاسخ­گویی به سؤالات و شبهات دینی»، مجله پیام، ش107، ص20-35.
  44. مختاریان­پور، مجید و اسدالله، گنجعلی (1390)، «نهادی­سازی عفاف و حجاب در جامعه رویکردی فرایندی»، تحقیقات فرهنگی،  دوره 4، ش3، ص117-152.
  45. مزلو، آبراهام (1369)، انگیزش و شخصیت، ترجمه احمد رضوانی، مشهد: آستان قدس رضوی.
  46. مطهری، مرتضی (1375)، تعلیم و تربیت در اسلام، تهران: صدرا.
  47. منصور، محمود (1356)، روان­شناسى ژنتیک، تهران: سمت.
  48. موریس، ریچارد جی (1369)، اصلاح رفتار کودکان، ترجمه ناهید کسائیان. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  49. موسوی گرمارودی، سید مصطفی (1382)، شعر کودک از آغاز تا امروز، تهران: وزارت فرهنگ.
  50. نوابی­نژاد، شکوه (1386)، «مشاوره چیست و مشاور کیست»، روان­شناسی و اطلاع­رسانی، ش1، ص4-8.
  51. نورى طبرسى، حسین (1408ق)، مستدرک الوسائل، بیروت: مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث.
  52. نیک­گهر، عبدالحسین (1387)، مبانی جامعه­شناسی، تهران: توتیا.
  53. هرگنهان، بی، آر و السون، ام، اچ (1378)، مقدمه­ای بر نظریه­های یادگیری، ترجمه علی­اکبر سیف، تهران: دوران.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار