واکاوی ادله تأدیب زن ناشزه در فقه مقارن و حقوق کشورهای اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه اردکان، اردکان، ایران

2 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

3 استادیار گروه حقوق دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

4 دانش آموخته دکتری حقوق خصوصی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران

چکیده

تأدیب زوجه در صورت نشوز، بر اساس آیه 34 سوره نساء و روایات وارده از معصومین((ع))، امری مشروع است. با توجه به مبانی قرآنی، روایی و نظرات فقیهان مذاهب اسلامی، نشوز موضوع این آیه، فقط نافرمانی در استمتاع جنسی شوهر را شامل می­شود. برای علاج نشوز زوجه، رعایت ترتیب بین وعظ، هجر و ضرب لازم است. زدن در مقام تأدیب، نباید به حداقل مقدار ارش و دیه برسد. با توجه به این قیود و شرایط، باید گفت که این آیه، بیش از آنکه به دنبال مشروعیت­بخشی به خشونت خانگی باشد، اتفاقاً درصدد محدود کردن خشونت علیه زنان است. بنابراین، آیه مذکور، مقرره طلایی نفی خشونت علیه زنان در قرآن است. در قوانین جزایی کشورهای اسلامی، دراین‌زمینه سه رویکرد، قابل مشاهده است: برخی از کشورها صراحتاً آن را مشروع تلقی کرده و جرم ندانسته‌اند؛ برخی نیز به‌صورت ضمنی آن را پذیرفته‌اند. قوانین برخی دیگر از کشورها مانند ایران، در این موضوع، ساکت است. بااین‌وجود، ازآنجاکه تمامی قوانین مزبور، این حق را بر اساس شریعت پذیرفته‌اند، از نظر حقوق‌دانان این کشورها، رعایت حدود شرعی توسط شوهر لازم دانسته شده است. با توجه به قیود و شرایط مطرح­شده، که مورد تأدیب زوجه را بسیار محدود، مضیق و متفاوت از مواردی از قبیل تأدیب فرزند کرده است، سکوت قانون ایران، بهترین موضع­گیری است. در صورت تعدی شوهر از حدود مزبور، علاوه بر ایجاد مسئولیت کیفری و محکومیت به قصاص یا دیه حسب مورد، می‌تواند مجوز درخواست طلاق توسط زوجه به استناد عسر و حرج باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مطالعات اسلامی زنان و خانواده
دوره 10، شماره 18
شهریور 1402
صفحه 131-154

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار