1
کارشناس ارشد علوم ارتباطات اجتماعی دانشکده صدا و سیمای قم؛ دانش پژوه سطح چهار
2
عضو هیئت علمی گروه علوم ارتباطات اجتماعی دانشکده صدا و سیما؛ دانش پژوه سطح چهار حوزه
چکیده
با شروع روند مدرنیزاسیون در ایران عصر قاجار و اوجگیری آن در مشروطه، مطالبی بیسابقه پیرامون حجاب در فضای مطبوعات آن دوره مطرح شد. پرداختن و اعتراض به مسئله حجاب زنان ایرانی در آن عصر، مسئلهای بود که به شدت عرصه سیاسی و اجتماعی ایران را حساس و برآشفته میکرد. با این حال، ادبیات جدیدی که زمینههای تغییر در وضعیت زنان ایرانی را به وجود آورد، به تدریج وارد این حوزه شد. این مقاله با روش تحلیل گفتمان پدام در پنج لایه تحلیل، از مرحله «سطحی-سطحی» تا مرحله «عمیقتر» به بررسی برخی متون مندرج در نشریات مشروطه درباره زنان می پردازد و در عین کمبود پژوهشها در این باره و کارآیی محدود روشهای تاریخی، با بیان دلایل و انگیزهها، نقش شرایط فرهنگی، سیاسی و اجتماعی آن دوره، تأثیر آنها را در طرح مسئله حجاب و پیشبرد آن روشن میکند. تحصیل زنان و روشنفکران آن عصر در مدارس اروپایی، پذیرش رهبری فرهنگی اروپا، لزوم ترقی و تجدد ایران و از طرف دیگر فرو رفتگی عمیق زنان ایرانی در باورهای سنتی و کهنه در کنار مردسالاری شدید جامعه ایرانی، نقش اصلی را در موضعگیری نسبت به ترقی و رشد زنان آن عصر دارد. با بررسی مطالبی از محتوای نشریه ایرانشهر که به علت چاپ آن در خارج از ایران در بیان افکار خود محدودیت کمتری داشته است، معلوم میشود که خواستههای همعرض اجتماعی آن عصر، مانند حق تحصیل، تساوی در حقوق و آزادی اجتماعی زنان، در کنار ادبیات انتقادی حمله به سنتها و فرهنگ زنان و مردان ایرانی، قیاس زنان ایرانی با زنان اروپا، تمسخر نهادهای فرهنگی مانند تربیت، خانهداری و همسرداری به سبک ایرانی، به نوعی ادبیات تمهیدی، کنایی و جایگزین برای طرح مسائل حساس دینی و اجتماعی، مانند حجاب بوده است.
وفایی, احسان, & امیرکاوه, سعید. (1398). تحلیل گفتمان موضوع حجاب به روش پدام در مطبوعات عصر مشروطه (با تأکید بر نشریه ایرانشهر). مطالعات اسلامی زنان و خانواده, 6(بهار و تابستان), 65-86.
MLA
احسان وفایی; سعید امیرکاوه. "تحلیل گفتمان موضوع حجاب به روش پدام در مطبوعات عصر مشروطه (با تأکید بر نشریه ایرانشهر)". مطالعات اسلامی زنان و خانواده, 6, بهار و تابستان, 1398, 65-86.
HARVARD
وفایی, احسان, امیرکاوه, سعید. (1398). 'تحلیل گفتمان موضوع حجاب به روش پدام در مطبوعات عصر مشروطه (با تأکید بر نشریه ایرانشهر)', مطالعات اسلامی زنان و خانواده, 6(بهار و تابستان), pp. 65-86.
VANCOUVER
وفایی, احسان, امیرکاوه, سعید. تحلیل گفتمان موضوع حجاب به روش پدام در مطبوعات عصر مشروطه (با تأکید بر نشریه ایرانشهر). مطالعات اسلامی زنان و خانواده, 1398; 6(بهار و تابستان): 65-86.