جامعة الزهرا (س)مطالعات اسلامی زنان و خانواده2980-76031پاییز و زمستان20150121عوامل و پیامدهای تمایز جنسیتی در حوزه سیاست از دیدگاه جامعه شناسی اسلامی92157479FAحسین بستان (نجفی)استادیار گروه جامعهشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاهJournal Article20180208این مقاله پس از ترسیم چشماندازی از الگوی مطلوب مشارکت سیاسی زنان در اسلام، کوشیده است با رویکرد جامعهشناسی اسلامی به تبیین علّی و کارکردی از تمایز جنسیتی در حوزه سیاست بپردازد. جامعهشناسی اسلامی در الگوی مفروض این مقاله، داعیة برخورداری از خصلتی منحصر به فرد از حیث روشهای تجربی و فنون آماری ندارد و به طور عمده از نظر مبانی هستیشناختی و معرفتشناختی و نیز جنبههای نظری، شامل جنبههای تبیینی، تفسیری و هنجاری، از رویکردهای موجود جامعهشناسی تمایز مییابد. در خلال مباحث مقاله با اشارهای گذرا به دیدگاههای جامعهشناختی، بهویژه فمینیستی و سپس بیان دیدگاه اسلام، زمینة مقایسة رویکرد اسلامی با رویکردهای رقیب فراهم شده است. یافتهها به طور خلاصه از این قرارند: رویکرد اسلامی با تکیه بر مبانی متمایز هستیشناختی و معرفتشناختی و با مفروض گرفتن پارهاى تفاوتهاى طبیعى، از جمله تفاوتهاى ذهنى و عاطفى میان زن و مرد و نیز قدرت بدنى کمتر زنان در مقایسه با مردان و درگیرى بیشتر زنان با فرایند تولید مثل، به تبیینی علّی میپردازد که در آن، مشارکت سیاسی کمتر زنان و نیز تفاوت رفتار سیاسی زنان و مردان نتیجة ترکیبی از گرایشهای طبیعى و عوامل اجتماعی ـ فرهنگی قلمداد میشود. از نگاه کارکردی نیز تمایز جنسیتی در سیاست، برحسب کارکردهاى اجتماعی مهم آن به ویژه افزایش کارآمدی و استحکام نهاد خانواده، ارتقاى سلامت اخلاقى جامعه از طریق کاهش اختلاط جنسى و رعایت مصالح عمومى جامعه در انتخاب مدیران سیاسی، تبیین میشود.جامعة الزهرا (س)مطالعات اسلامی زنان و خانواده2980-76031پاییز و زمستان20150121بررسی واژههای همگرای حجاب و ستر در شبکه مفهومی پوشش بانوان با رویکرد بر معناشناسی متنی256057171FAناهید طیبیپژوهشگر گروه پژوهشی مطالعات اسلامی زنان و خانواده جامعه الزهرا(س)Journal Article20140706کاربست واژهها و اصطلاحات در هر زمان، نمایانگر نوع رفتار اجتماعی و جغرافیای فرهنگی است و شناخت این اصطلاحات در گرو معناشناسی دقیق و عمیق از عناصر چهارگانه معنا؛ لفظ، قصد متکلم یا نگارنده، شرایط اجتماعی، جغرافیایی و فرهنگی زمان صدور و تحلیلهای معنایی مفسران از آن است. واژهها یا اصطلاحاتی مانند حجاب و ستر و به طور کلی شبکه مفهومی پوشش بانوان، از آن روی که با حقوق و تکالیف شرعی همراه است باید با دقت بیشتر معناشناسی شود. این اصطلاحات، گاهی همگرا و همپوش و گاه واگرا و متضاد بوده و در مواردی نیز ناظر به مصادیق پوشش هستند. مقاله حاضر به تعریف و تبیین اصطلاحات مهم شبکه مفهومی پوشش بانوان با رویکرد معناشناسی متنی میپردازد و وجوه تمایز واژههایی را که در سطح عموم جامعه مترادف تلقی میشوند بیان میکند. بررسی موردی برخی اصطلاحات اساسی در مقاله حاضر با هدف ایجاد تغییر و تحول در استخدام اصطلاحات در جایگاه حقیقی آنها و نیز تحلیل و تفسیر درست از گزارههای متون متقدم در جامعه علمی و نه سطح عموم جامعه، صورت میگیرد. دستاورد این پژوهش اثبات جابهجایی معنایی واژههای مربوط به پوشش بانوان با گذشت زمان است و در نهایت به تبیین معنای حقیقی هر اصطلاح با توجه به موارد کاربرد آنها در صدر اسلام میانجامد.جامعة الزهرا (س)مطالعات اسلامی زنان و خانواده2980-76031پاییز و زمستان20150121طبقهبندی آسیبهای روابط همسران در متون اسلامی617857173FAمحمدرضا سالاری فرعضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاهJournal Article20140923هدف این تحقیق، بررسی آسیبهای ارتباطی همسران بر اساس آموزههای اسلامی است. از آنجا که قرآن و کلمات پیامبر (صلی الله علیه و آله) و اولیای دین اسلام(علیه السلام) درباره روابط زوجها و مشکلات آنان هشدارها و راهحلهایی دارد، لازم است مشکلات روابط به طور جامع در گزارههای اسلامی استنباط و طبقهبندی شود. پرسش اصلی تحقیق این است که آسیبهای روابط همسران بر اساس متون اسلامی کدام است؟ روش این تحقیق، بر اساس شیوههای برداشت از متون اسلامی است که میتوان آن را در مقوله تحلیل محتوا جا داد. پس از جمعآوری دادهها، ترکیب، جمعبندی، استدلال و نتیجهگیری از متون اسلامی بر اساس روش اجتهادی رایج در حوزههای علمیه صورت میگیرد. بر اساس یافتههای این تحقیق، آسیبهای روابط همسران در 10 محور اصلی طبقهبندی شد: مشکلات مربوط به زمینههای شخصیتی زن و مرد مانند بدخلقی؛ توزیع نامناسب قدرت بین زن و شوهر؛ عدم رعایت حدود و مرزهای خانوادگی؛ تعدی از هنجارهای روابط جنسی؛ ضعف روابط کلامی؛ مشکلات رفتاری زوجها در خانه؛ نبود مهارت ابراز و مهار عواطف؛ ضعف مهارتهای روابط جنسی؛ نبود سلامت روانی و جسمی و ضعف معنویت و دینداری.جامعة الزهرا (س)مطالعات اسلامی زنان و خانواده2980-76031پاییز و زمستان20150121جنسیت و شأن اخلاقی789657175FAاردشیر محمدیاستادیار، مدیرگروه کلام اسلامی دانشگاه بین المللی اهل بیت(ع)مریم مدملیدانش آموخته خارج فقه و اصول و عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات زن و خانوادهJournal Article20140924یکی از مسائل مهم درفلسفه اخلاق، شأن اخلاقی ومنشأ آن است که در طول تاریخ تحولات مختلفی را از سر گذرانده است. فلاسفه یونان باستان، برخورداری از ذات ارزشمندِ انسانی را دلیل برخورداری از منزلت اخلاقی دانسته و سایر موجودات را به دلیل ارزش غیری، فاقد منزلت اخلاقی میدانند. برخورداری از طبع عقلانی، وجه دیگری است که از جانب برخی به عنوان معیار سنجش منزلت اخلاقی طرح شده است و اخلاق فمینیستی، با رویکردی انتقادی، منزلت اخلاقی را برای فاعل مختار برخوردار ازعاطفه در نظر میگیرد. در مقابل، اسلام موجودات مختار را به دلیل توانایی بر اختیارگری، حقیقتاً متصف به ارزش اخلاقی میداند، در این اندیشه سایر موجودات اگر چه برخوردار از ارزش وجودی دانسته شدهاند ولی ارزش اخلاقی آنها حقیقی نخواهد بود. تأثیر یا عدم تأثیر جنسیت در برخورداری از منزلت اخلاقی یکی از دغدغههایی است که ذهن بسیاری از اندیشمندان عصر حاضر را به خود مشغول کرده است، که ما در این مقاله به بررسی میزان دخالت آن در این نظریات میپردازیم.جامعة الزهرا (س)مطالعات اسلامی زنان و خانواده2980-76031پاییز و زمستان20150121بررسی فقهی محدوده نفقه زوجه نسبت به هزینههای تحصیلی و درمانی از دیدگاه فریقین9712057176FAزینب مشهودیپژوهشگر گروه پژوهشی مطالعات زنان و خانواده جامعه الزهرا(س)، دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی.Journal Article20140721این پژوهش، کوشیده است محدوده فقهی ـ حقوقی نفقة زوجه را مشخص کند. طبق اصل 167 قانون اساسی در مواردی که قانون درباره حکم مسئلهای اجمال یا سکوت کرده باشد باید حکم مسئله مورد نظر از منابع فقهی و نظر فقها استخراج شود. در ماده 1107 قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران موارد نفقه زوجه به نحو تمثیلی شمرده شده است، اما درباره تعیین محدوده هزینههای تحصیلی و درمانی وی، صراحت یا حتی بیان ضمنی وجود ندارد. از اینرو برای استخراج حکم این موارد باید به منابع و دیدگاه های معتبر فقهی رجوع کرد. در این راستا با بررسی نظریات فریقین در خصوص نفقة زوجه و بحثهای پیرامون آن، این نکته را اثبات میکنیم که نفقه یکی از مباحث مهم فقهی ـ حقوقی است و افزون بر مواردی همچون خوراک، پوشاک و مسکن که فریقین در آن اتفاق نظر دارند، مواردی مانند هزینههای تحصیلی و درمانی زوجه را نیز در بر میگیرد. البته در این زمینه اختلاف نظرهایی وجود دارد ولی طبق روال متعارف و معمول، نظر مشهور ارجح است. از اینرو با توجه به شرایطی که ضمن پژوهش مطرح میگردد هزینههای یاد شده بهطور مشروط جزو نفقه زوجه محسوب میشوند نه بهطور مطلق، بر خلاف سایر موارد متعارف در نفقه. گفتنی است که همة نفقات زوجه اعم از مطلق و مشروط، در صورت تمکین زوجه از زوج به وی تعلق میگیرد در غیر این صورت وی مستحق آن نخواهد شد.جامعة الزهرا (س)مطالعات اسلامی زنان و خانواده2980-76031پاییز و زمستان20150121مروری بر مقالات نگاشته شده در تربیت جنسی فرزندان از دیدگاه اسلام (در بازهی زمانی1375- 1389 در ایران)12113457177FAخدیجه حسین زاده باردئیطلبهی سطح چهار رشتهی تفسیر تطبیقی جامعهالزهرا(س)سید احمد موسوی باردئیعضو هیئت علمی گروه معارف موسسه آ موزش عالی فخررازی ساوه و طلبه سطح4 حوزه علمیه قمJournal Article20140906تربیتجنسی یکی از مشکلترین انواع تربیت است که جهالت، غفلت یا انحراف از ضوابط آن آثار سوئی را به دنبال دارد. این مقاله مروری بر مقالات نگاشته شده در زمینهی تربیت جنسی فرزندان در بازهی زمانی 1375 – 1389 در ایران خواهد داشت. براساس نتایج جستجوی اولیه 131 مقاله به دست آمد و بعد از جستجو در عنوان و چکیده، تعداد آنها به 24عنوان رسید. سپس 16مقاله که به تبیین دیدگاه اسلام پرداختند، انتخاب شد. یافتههای مقالهها در سطوح مشخصات عمومی، دستهبندی سوالهای مقالهها، بیان روش مقالات و استخراج یافتههای مقالات و دستهبندی آنها، بیان میشود. نتایج این مطالعه نشان میدهد در مورد اصول، مبانی و روشهای تربیتجنسی پژوهشهای خوبی ارائه شده اما هنوز جای تحقیق بیشتری در این زمینه وجود دارد. از سویی کمبود مقالات علمیپژوهشی در این زمینه و عدم توجه به مساله تربیتجنسی با روش تبیینی خود همت محققان را میطلبد.جامعة الزهرا (س)مطالعات اسلامی زنان و خانواده2980-76031پاییز و زمستان20150121کاوش فقهی در تبیین رابطه میان وجوب انفاق و تمکین13514957178FAمحمدرسول آهنگراندانشیار دانشگاه تهران، پردیس فارابیJournal Article20140622با انعقاد عقد زوجیت، هر یک از متعاقدین، مکلف به تکالیف و رعایت حقوقی میشوند. این حقوق و تکالیف در شریعت مقدس اسلام به دقت تقنین و تبیین گردیده است. از جمله این وظایف، وجوب انفاق بر زوج و وجوب تمکین بر زوجه است.<br /> از مباحث مطرح در مورد این دو تکلیف، این است که آیا رابطهای میان آنها وجود دارد یا خیر؟<br /> برخی از فقهای امامیه به نبودن رابطه حکم دادهاند ولی مشهور فقها، بر وجود رابطه پا فشرده و معتقدند وجوب انفاق در فرض و ظرف تمکین از سوی زوجه است. با ملاحظه نظر مشهور فقها و با تمسک به اصل عملی استصحاب، به نظر میرسد وجوب انفاق، مشروط به تحقق تمکین باشد.