ORIGINAL_ARTICLE
انباشت مفهومی ادبیات خانواده در خوانش مفسران: عوامل تحول و تفاوت واژگانی
اندیشمندان افزون بر نگرشهای نوینی که در علم میسازند، الگوهای ذهنی را نیز پدید میآورند که این الگوها ظرف تفکر دیگران قرار میگیرند. در این حالت ممکن است اتفاقی رخ دهد که برخی منتقدان از آن به «انباشت معنا» تعبیر کردهاند. انباشت معنا در طول زمان رخ میدهد؛ به ویژه اگر خط دانش دچار تحول و چالش انتقادی نشود. بررسی متون تفسیری نشان میدهد مفاهیم و واژگان مرتبط با خانواده در پارهای موارد و متون، دچار انباشت معنا شده و از معانی اصلی و قرآنی خود در طول تاریخ تفسیر فاصله گرفتهاند. این مقاله در صدد بیان عواملی است که در این تحول و تفاوت واژگانی که منجر به انباشت معنا در الفاظ و ادبیات قرآنی شده نقش داشتهاند. از بررسی و مقایسه متنی میان تفاسیر متعدد دانشمندان شیعه و سنی به این موارد دست یافتیم: 1) وجود یا عدم وجود منشأ معصومانه در تبیین آیات درباره زنان و خانواده؛ 2) کلاننگری و توجه به اهداف و اصول حاکم بر ازدواج و خانواده در تفاسیر جدید؛ 3) کلانفکرها و روشهای علمی مفسر؛ 4) اختلاف نگرش مفسران درباره روابط زناشویی؛ 5) سیاقمحوری یا استنباط قواعد کلی از آیات الاحکام.
https://pubs.jz.ac.ir/article_57122_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2016-08-22
7
26
فریبا
علاسوند
alasvand.f@gmail.com
1
استادیار مرکز تحقیقات زنان و خانواده
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی دامنه مفهومی«حجاب» و نقش آن در تربیت انسان و جامعه، از منظر قرآن
مفهوم «حجاب» از جایگاهی ویژه در تعالیم آسمانی برخوردار بوده و اثرات هفده گانه آن در رشد «انسان» و «جامعه» منحصر به فرد است. با پژوهشی تحلیلی و توصیفی ـ بر محور قرآن ـ در مییابیم که این اثرات در دو جهت اصلی قرار میگیرند؛ قوس صعود «الی الله»، همانند وسیلهای بالابرنده، و به سوی «ما سوی الله»، بسان زرهی ایمنی بخش. در این فضا، تلقی «حجاب» به عنوان رفتاری صرفاً برای «زنان» و منحصر در پوشش «چادر» تلقی ناقصی است؛ «حجاب» ذیل مفهوم «تقوا» تعریف شده و نحوه تعامل خدایی مردان و زنان مؤمن را در تعامل با پنج حوزه «قلب»، «نگاه»، «گفتار»، «رفتار» و «پوشش» تعیین میکند. از ابتدای ورود آدمی به «دنیا»، مفهوم حجاب مورد تأکید بوده و هشدار نسبت به «فتنه شیطان» در این موضوع، به دلیل «سقوط» از بهشت، نخستین هشدار شمرده شده است. اینک که به مدد هنر و رسانههای لیبرالی، فرهنگ برهنگی و تبرّج جاهلیت اُخری در عالم خودنمایی میکند، لازم است تا به این سؤال بنیادین پاسخ دهیم که آیا هنوز باید با رویکردی «تکلیفی» به مسئله حجاب بنگریم و یا آن که با اتخاذ رویکردی «تبیینی» و با استفاده از ابزارهای نوین هنری و رسانهای، از ظرفیت گسترده تربیتی و نجاتبخش این نوشداروی اساسی بهره مند گردیم؟
https://pubs.jz.ac.ir/article_57123_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2016-08-22
27
54
مفهوم حجاب
قلب
تقوا
حریمهای پنجگانه
تبرّج
جاهلیت اخری
سعید
اصفهانیان
molk_azim@yahoo.com
1
پژوهشگر مطالعات بنیادین معرفتی مرکز پژوهش های مهدویت و آینده اندیشی مسجد مقدس جمکران
LEAD_AUTHOR
فائزه
ناظم زاده
fa.nazem@gmail.com
2
پژوهشگر موسسه مطالعات راهبردی و فرهنگی اصحاب الحسین(ع)؛ کارشناس ارشد فلسفه دین، دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
بهجت
تیموری نهار
3
کارشناس ارشد مطالعات تاریخ تشیع، دانشگاه ادیان و مذاهب قم
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
گفتمان مطلوب رسانه ملّی در حوزه کودک
تلویزیون یکی از رسانههای جمعی است که به دلیل ویژگیهای خاص آن مخاطبان زیادی را به خود اختصاص داده و نقش بسزایی در تغییر فرهنگ و ارزشهای فرهنگی جامعه ایفا میکند. در میان مخاطبان این رسانه، کودکان بیشترین و اصلیترین اوقات فراغت خود را با این ابزار ارتباطی سپری میکنند. آنها توانایی بالایی در یادگیری مطالب دارند و هر آنچه میآموزند در ذهنشان نقش بسته و این آموختهها هویت و شخصیت آنها را در بزرگسالی تشکیل میدهد. بر این اساس، کودکان را باید مخاطبان خاص تلویزیون دانست؛ مخاطبانی که الگوهای فکری و رفتاریشان را از تماشای برنامههای این رسانه دریافت میکنند. با توجه به اینکه تلویزیون در جامعه اسلامی به عنوان یک نهاد تربیتی شناخته شده است که نقش مهمی در تربیت و رشد کودکان دارد، نگارنده در این پژوهش با روش تحلیل محتوای کیفی با رویکرد «عرفی یا قراردادی» به دنبال تبیین گفتمان مطلوب رسانه ملّی در حوزه تربیت کودک است که نظام معنایی این گفتمان مبتنی بر سه اصل «هنجارهای رسانه ملّی از دیدگاه رهبران جمهوری اسلامی»، «اصول تربیت اسلامی کودک» و «مؤلفههای تربیت کودک از دیدگاه امام و رهبری» است. حاصل پژوهش این که گفتمان مطلوب رسانه ملّی در حوزه کودک از عناصر «آموزش احکام و آموزههای دینی»، «بهداشت و سلامت جسم»، «سرگرمی و نشاط»، «افزایش علاقه و دلبستگی به انقلاب اسلامی»، «تقویت روحیه مشارکتجویانه»، «دشمنشناسی» و « تقویت بنیه علمی» تشکیل شده است که همه این عناصر حول دالّ مرکزی «رشد و تربیت دینی و اخلاقی» قرار میگیرند.
https://pubs.jz.ac.ir/article_57125_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2016-08-22
55
78
رسانه ملّی
تربیت کودک
گفتمان
الگوی هنجاری
اصول تربیت دینی
سید محمد حسین
هاشمیان
hashemi1401@gmail.com
1
دانشگاه گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم(ع)
LEAD_AUTHOR
عالمه
جمالزاده
2
دانش آموخته کارشناسی ارشد تبلیغ و ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم(ع)
LEAD_AUTHOR
* قرآن کریم.
1
* نهج البلاغه (1390)، ترجمه محمد دشتی، چاپ اول، قم: انتشارات هنر قلم.
2
* صحیفه سجادیه، ترجمه حسین انصاریان، چاپ چهارم تهران: انتشارات آزادی.
3
1. احمدی، سید احمد (1372)، اصول و روشهای تربیت در اسلام، چاپ سوم تهران: مؤسسه انتشارات جهاد دانشگاهی.
4
2. امینی، ابراهیم (1374)، اسلام و تعلیم و تربیت، چاپ سوم، تهران: انتشارات انجمن اولیا و مربیان.
5
3. باقری، خسرو (1370)، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، چاپ دوم، تهران: انتشارات مدرسه.
6
4. پاینده، ابوالقاسم (1374)، نهج الفصاحه (مجموعه کلمات قصار حضرت رسول اکرم)، چاپ اول، تهران: انتشارات جاویدان.
7
5. ترکاشوند، علی اصغر (1391)، «هنجارهای رسانه مطلوب کودک و نوجوان در اندیشه رهبران جمهوری اسلامی»، فصلنامه کودک، نوجوان و رسانه، سال اول، شماره 4.
8
6. ترکاشوند، علی اصغر و ناصر باهنر (1388)، الگوی هنجاری رسانه ملّی از دیدگاه رهبران جمهوری اسلامی، چاپ اول، تهران: دانشگاه امام صادق (علیه السلام).
9
7. جعفری، علی (1388)، منشور رسانه: اهداف، سیاستها و مسئولیتهای رسانه ملّی از منظر بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران و رهبر انقلاب، چاپ اول، تهران: انتشارات سروش.
10
8. جیسورین، ورنر و جیمز دبلیوتانکارد (1388)، نظریههای ارتباطات، ترجمه علیرضا دهقان، چاپ چهارم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
11
9. حسینلی، رسول و مسعود کوثری (1379)، اصول و مبانی سیاست فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران، ، چاپ اول، تهران: انتشارات آن.
12
10. خمینی، سید روح الله (1389)، صحیفه نور.
13
11. دلشاد تهرانی، مصطفی (1379)، مبانی تربیت در نهج البلاغه، چاپ اول، تهران: انتشارات دریا.
14
12. ـــــــــــ (1376)، سیری در تربیت اسلامی، چاپ دوم، تهران: مؤسسه نشر و تحقیقات ذکر.
15
13. سایت دفتر مقام معظم رهبری.
16
14. سایت مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی.
17
15. شعبه حرانی، ابومحمد (1384)، تحف العقول عن آل الرسول، ترجمه صادق حسن زاده، چاپ چهارم، تهران: انتشارات آل علی.
18
16. فرهادیان، رضا (1390)، مبانی تعلیم و تربیت در قرآن و احادیث، چاپ چهارم، قم: بوستان کتاب.
19
17. فلسفی، محمدتقی (1390)، گفتار فلسفی: کودک از نظر وراثت و تربیت، دو جلدی چاپ یازدهم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
20
18. محمدی، رضا (1387)، «اصول و روشهای تربیتی از دیدگاه پیامبر اسلام»، فصلنامه پژوهشهای اجتماعی اسلامی، شماره 72.
21
19. مطهری، مرتضی (1389)، فطرت، ، چاپ بیستم، تهران: انتشارات صدرا.
22
20. مکارم شیرازی، ناصر و همکاران (1373)، تفسیر نمونه، جلد 16، چاپ یازدهم، تهران: دارالکتب اسلامیه.
23
21. مهدیزاده، سید محمد (1389)، نظریههای رسانه، اندیشههای رایج و دیدگاههای انتقادی، چاپ اول، تهران: انتشارات همشهری.
24
22. نصراللهی، محمدصادق (1389)، اصول برنامهسازی دینی کودک، چاپ اول، تهران: اتحادیه رادیو و تلویزیونهای اسلامی.
25
23. نصری، عبدالله (1379)، مبانی انسانشناسی در قرآن، چاپ اول، تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
26
24. واعظی، احمد (1388)، انسان از دیدگاه اسلام، چاپ دهم، تهران: انتشارات سمت.
27
ORIGINAL_ARTICLE
زنان عضو هیئت علمی در مواجهه با نقشها و مسئولیتهای خانه و دانشگاه
تحولات بسیار دو سده اخیر در جهان، موجب گرایش فزاینده زنان به فعالیتهای اجتماعی و اشتغال شده است. این امر که گاه منجر به تغییر نقشها و یا تعدد نقشهای اجتماعی و خانوادگی میگردد، چالشهای جدیدی را به وجود آورده است. بررسی وضعیت زنان عضو هیئت علمی در مواجهه با ایفای نقشهای شغلی و خانوادگی، از اهداف اصلی این پژوهش است. این پژوهش با روش کیفی و رویکرد پدیدارشناختی صورت گرفته است. روش گردآوری دادهها از طریق مصاحبة مسئله محور بوده و مشارکت کنندگان 13 نفر از اساتید خانم عضو هیئت علمی دانشگاههای تهران میباشند که بر اساس نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. در تحلیل نتایج از تحلیل مضمون و روش کولایزی استفاده شده است. یافتههای تحقیق در چهار مضمون اصلی «نقش خانگی و ایفای نقش در خانواده»، «نقش شغلی و ایفای نقش در دانشگاه»، «توأمانی ایفای نقشهای شغلی و خانوادگی«، «مواجهه با حل مسائل و مشکلات توأمانی ایفای نقشهای دوگانه» طبقهبندی شد. از درک معنایی مقولهها استنتاج گردید که اساتید هیئت علمی زن با چالشهایی در خصوص تعدد نقشهای شغلی و خانوادگی مواجه هستند که در صورت اتخاذ تدابیر و راهبردهای مناسب از سوی فرد، خانواده و یا سازمان مربوطه بر اساس توصیههای الگوی دینی، به راحتی میتوانند بین نقشها و مسئولیتهای خود تعادل ایجاد کنند.
https://pubs.jz.ac.ir/article_57127_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2016-08-22
79
102
نقش زنان
تعارض نقش
مسئولیتهای خانوادگی ـ شغلی
الگوی دینی
روش پدیدارشناسی
شهلا
باقری
sbagheri@khu.ac.ir
1
دانشیار دانشگاهی خوارزمی، گروه علوم اجتماعی
LEAD_AUTHOR
شیما سادات
حسینی
2
پژوهشگر گروه مطالعات زنان و خانواده پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، کارشناسی ارشد فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه آزاد کرج
LEAD_AUTHOR
نجمه
محمدی
3
کارشناسی ارشد مطالعات زنان، دانشگاه الزهرا(س)
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
احکام و آثار تغییر جنسیت از دیدگاه امام خمینی
یکی از مسائل نوپیدای فقه، مسئلۀ «تغییر جنسیت» است. این امر علاوه بر تبدیل جنس فرد، زندگی حقوقی و فقهی وی را متحول می سازد. هدف از پژوهش، علاوه بر بیان سابقه این مسئله در فقه شیعه، و توضیح دیدگاه تورات، انجیل و قرآن کریم، بیان اقسام تغییر جنسیت است و آنگاه بوضوح دیدگاه امام خمینی در ابعاد مختلف آن توضیح داده شده است که شامل: جواز یا عدم جوازتغییر جنسیت، تأثیر تغییر جنسیت بر ازدواج، مهریه، نفقه، ولایت، حضانت، عناوین خانوادگی و ارث است. روش پژوهش، توصیفی تحلیلی همراه با مراجعه فتاوی امام خمینی در تحریر الوسیله است. به عنوان یافته پژوهش باید گفت: از نظر امام خمینی تغییر جنسیت حرام نیست، ولی موجب بطلان ازدواج سابق شده، عناوین خانوادگی را متحول ساخته و سهم الارث فرد تغییر جنسیت یافته، بر اساس جنسیت جدید است. روش تحقیق، میدانی، توصیفی و تحلیلی است. برای شناخت موضوع تغییر جنسیت، ماهیت ترانس و دوجنسی ها نیاز به کار میدانی بود و برای شناخت دیدگاه امام خمینی از روش توصیفی و تحلیلی استفاده شده است.
https://pubs.jz.ac.ir/article_57129_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2016-08-22
103
124
تغییر جنسیت
تبدیل جنسیت
خنثی
دوجنسی
ترانس سکشوال
اختلال هویت جنسی
مسائل مستحدثه(نوپیدا)
محمد مهدی
کریمی نیا
kariminiya2003@yahoo.com
1
دکتری قرآن و حقوق، جامعه المصطفی العالمیه(ص)
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تأمین امنیت اخلاقی زنان در حقوق داخلی و اسناد بین المللی
یکی از مهمترین حقوق اجتماعی زنان، تأمین امنیت اخلاقی جامعه است تا بتوانند در محیطی امن آزادانه زندگی کنند. سؤال اصلی این تحقیق آن است که امنیت اخلاقی زنان و تأمین آرامش روانی آنان در جامعه ایران و جامعه بین الملل تا چه اندازه مورد توجه قرار گرفته و کدام یک به این مقوله بیشتر اهمیت دادهاند. در این تحقیق، ضمن بررسی اسناد بین المللی وضع شده در زمینه تأمین امنیت اخلاقی مردم جهان و بررسی سیاستها و قوانین و مقررات ایران، به مبانی وضع این سیاستها در جامعه بین الملل پرداختهایم و در نهایت به این نتیجه رسیدهایم که اسناد بین المللی در مقایسه با قوانین جمهوری اسلامی آن قدر جزیی و ناچیز است که اصلاً به حساب نیامده و اگر جامعه جهانی بخواهد امنیت را در جوامع حاکم نمایند باید از قوانین ایران الگو گرفته و بر اساس آنها دوباره به تدوین قانونهای لازم بپردازد.
https://pubs.jz.ac.ir/article_57134_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2016-08-22
125
144
زنان
حقوق اجتماعی
امنیت اخلاقی
اسناد بین المللی
محمد
صالحی مازندرانی
m_salehimazandarani@yahoo.com
1
دانشیار دانشگاه قم، گروه حقوق خصوصی
LEAD_AUTHOR
علیرضا
فجری
2
دانش آموخته سطح 3 و کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، موسسه آموزشی حقوق و قضای اسلامی
LEAD_AUTHOR